Waarom grenzen aangeven zo belangrijk is

Een paar maanden geleden las ik een artikel over grensoverschrijdend gedrag bij studentes en ik was geschokt over de cijfers die genoemd werden. Hoeveel procent met aanranding of zelfs verkrachting te maken heeft gehad. Het is gewoon ongelooflijk en dat in een land als Nederland. Dit geeft weer eens aan hoe belangrijk grenzen aangeven is. 

Hoe kan dit? Want als de cijfers zo hoog zijn, dan hebben we het niet alleen over psychopaten die grenzen overschrijden. Nee dan hebben we het over hele ‘normale’ mannen en vrouwen die dat doen. Hoe komt het dat grenzen zo slecht gerespecteerd worden en wat heeft dit met het vinden van een goede relatie te maken? Maar laten we beginnen met de belangrijkste vraag: wat is grensoverschrijdend gedrag?

Grensoverschrijdend gedrag, wat is dat?

Wikipedia zegt er over: Bij grensoverschrijdend gedrag gaat iemand over de grenzen van een ander. Bijvoorbeeld intimidatie, overmatige controle uitoefenen, pesten, seksuele intimidatie of seksueel misbruik. De ander, de omgeving, maar ook die persoon zelf kan daar grote fysieke, mentale en emotionele schade door oplopen.

Voor ik op de vraag antwoord kan geven in welke situaties sprake is van grensoverschrijdend gedrag, wil ik een paar stappen met je teruggaan. Want grensoverschrijdend gedrag heeft alles te maken met grenzen voelen en geven.

Grenzen geven, ik spreek zo vaak vrouwen die dat moeilijk vinden. Die het zelfs moeilijk vinden om te bedenken op welke momenten ze een grens zouden kunnen geven. 

Tijd voor wat praktische voorbeelden om grenzen te herkennen en wanneer is het tijd om een grens te geven:

• Als een vriendin zomaar in jouw kasten duikt om iets te zoeken.
• Je hebt bezoek en die persoon heeft een oordeel over het feit dat je een rommelig bureau hebt (terwijl jij je er juist heel prettig bij voelt).
• Iemand die fysiek dicht bij je komt staan of zitten. Wat ik ook regelmatig hoor van vrouwen als ze op date gaan en nog geen neus hebben voor de juiste mannen.
• Iemand die je kleding goed trekt omdat hij/zij vindt dat jouw kleding niet goed zit.
• Iemand die directe vragen stelt over dingen die je helemaal niet wilt vertellen. 
• Veel vrijwilligerswerk doen omdat je niemand wilt teleurstellen.
• Als zelfstandig ondernemer lage prijzen vragen voor je diensten of je schuldig voelen wanneer je tijd schrijft die je daadwerkelijk gemaakt hebt.
• Anderen laten doorpraten terwijl jij dit onderwerp allang beu bent.

En je hebt zelf vast nog meer situaties die er nog niet bij staan.

Al deze situaties schurken tegen je grenzen aan. Als je dit soort dingen laat gaan, dan houd je te veel rekening met anderen en geef je te veel van jezelf weg. Wat ik dan ook vaak zie is dat mensen die te veel geven teleurgesteld zijn als ze dit niet terugontvangen. Teleurstelling is meestal een verborgen teken dat je weinig grenzen geeft en (nog) niet goed voor je eigen behoeftes op komt.

Moeite met grenzen stellen

Om iets duidelijker te zijn over grenzen stellen en waarom het soms zo moeilijk is, is het fijn om verschillen tussen mensen te begrijpen. Ik maak voor dit thema even een grove indeling namelijk tussen de primaire of de secundaire mens. Wat is het verschil? Primaire vrouwen zijn jagers, zijn extravert, ze zeggen alles wat ze denken en ze hebben snel een antwoord. Secundaire vrouwen hebben tijd nodig, zij willen eerst denken of voelen en daarna pas reageren. Ze zijn bescheiden en ze zijn liever niet in een groep. Secundaire vrouwen reageren vaak pas achteraf.

Weet dat er geen goed of fout is, primair en secundair is gewoon een beschrijving van wat is. En als jij secundair bent en pas later reageert dan is dat helemaal prima. Maar doe het wel, reageer wel. Ben je primair, vraag je dan voor je je mening geeft eens af of iemand daar om gevraagd heeft. Dus word je bewust waar je zelf mogelijk snel over een grens gaat of laat gaan. 

Opvallend verschil ook tussen de primaire en secundaire personen is dat de primaire persoon de grenzen vaak heel erg snel geeft en die zet bij wijze van spreken de piketpaaltjes vooraan het tuinpad. Dat betekent dat de ander eigenlijk op voorhand al geen kans krijgt. Die persoon komt nooit in jouw woonkamer te zitten voor dat kopje koffie. De grens werd namelijk al bij het tuinhekje gegeven.

De secundaire persoon geeft de grens over het algemeen niet of veel te laat. Die zit koffie te drinken in de woonkamer met iemand die ze helemaal niet ziet zitten. Dus die geeft de ander veel te veel ruimte.

Wat ik hoor is dat vrouwen vaak niet lijken te voelen wanneer er een grens overschreden wordt. In ieder geval niet op het moment zelf. En ja geef dan maar eens een grens aan. 

Ik leer je graag die grens wel te voelen en om te beginnen te herkennen. Weet je bijvoorbeeld dat een irritatie of boosheid meestal het gevolg is van een kleine of grotere grensoverschrijding? En dat die irritatie of boosheid al veel eerder begon dan je het voelde? Want je hoeft niet meteen boos of geïrriteerd te zijn of ’s nachts wakker te liggen omdat je over de situatie piekert. Nee, het eerste friemeltje is al genoeg. Dat is de alarmbel dat er iets is. Leer dat friemeltje herkennen.

Neem vanaf vandaag ieder signaal serieus, dan maak je de eerste stap om aan de slag te gaan met grenzen geven. Herken je de signalen niet direct, dan is het prima om achteraf te voelen. Je mag op iets terugkomen, dus vriendelijk grenzen geven met terugwerkende kracht. 

Omgaan met grensoverschrijdend gedrag

Laat het los om altijd maar lief te willen zijn en bang te zijn om grenzen te geven. Want de angst voor verlies hoor ik hier vaak in. Dit is meestal de verborgen angst van het kleine kind in ons, die verliezen heeft ervaren of veel heeft moeten incasseren. En daten wil je vanuit je volwassen deel en dat deel geeft grenzen. Als je grenzen geeft, krijg je een luchtig en blij leven omdat je zelf aan het stuur zit. 

Voorbeeld van een volwassen manier van grenzen geven: stel een vriendin heeft een grote groep mensen uitgenodigd waaronder jouw ex. In eerste instantie heb je gezegd dat je komt. Maar na voelen en nadenken ga je er liever niet naar toe. Zeg dan ‘Goh, je hebt de hele vriendengroep uitgenodigd voor het eten en ik merk dat ik dat toch niet prettig vind. Daarom heb ik besloten om niet te komen. Het ging allemaal snel toen we de afspraak maakten, maar ik heb nu gevoeld en een andere beslissing genomen.’ Klaar en duidelijk. 

Wil je goed grenzen geven dan is het belangrijk dat je je eigen behoeftes en wensen kent. Je kunt pas een grens geven als je weet wat je wel en niet wilt. Wat ook nodig is: bouw tijd in. Zeg ‘hartstikke fijn dat je het vraagt, maar ik wil er even over nadenken’ of ‘lief dat je aan me denkt, morgen heb ik een antwoord voor je.’ Dat geeft je de tijd om te denken over of je het wilt of niet.

Ik raad je aan om zo min mogelijk te doen waar je geen zin in hebt. Die keuze maakt je namelijk meteen tot een blijer mens. Alles wat je tegen je zin doet is zwaar en vermoeiend en je verliest energie. Vaak doen wat je niet graag doet is doodvermoeiend. Grenzen geven is dus niet pietluttig of kinderachtig. Het is nodig en helaas wordt het ons vaak al vroeg in ons leven afgeleerd. Niet aanstellen, even flink zijn of niet flauw zijn en geen spelbreker willen zijn bijvoorbeeld.

Grenzen stellen in relatie

Leren grenzen geven is een kwaliteit en die mogen we weer oppakken. Gezonde grenzen geven is namelijk belangrijk voor het vinden en houden van een gezonde relatie. Weten wat je wilt, wat je niet wilt en wat jouw grenzen zijn. Dat heb je nodig om een volwassen partner te zijn. Daarom vind ik het zo belangrijk.

Laatste tip: oefen grenzen geven eerst met familie, kinderen, collega’s of vriendinnen. Deze mensen staan dicht bij je en dat maakt het oefenen ook lastig, maar je leert er zo veel van. Lessen die je mee kunt nemen als je op zoek gaat naar je eindman.

Grenzen stellen kind

Want in mijn ogen start het niet hebben van grenzen, het niet respecteren van grenzen, bij de opvoeding. Wat hebben je ouders je meegegeven en wat doe je als gevolg daarvan nu zelf? En dan wil ik zeker niet de kant opgaan dat je je ouders de schuld geeft van iets, maar tijdens de opvoeding word je als kind gevormd.

Mijn belangrijkste tip hierin is: laat je kinderen zien hoe jij zelf je grenzen aangeeft. Laat zien hoe je leeft. Want over grenzen praten, gaat het ene oor in en het andere oor uit. Grenzen laten zien, dat slaan kinderen op en daar leren ze van. En ik merk dat dat voor veel vrouwen een probleem is. Dat grenzen geven. Want vrouwen wordt afgeleerd om te zeggen wat ze wel en niet willen. Vrouwen moeten lief zijn en vooral niet boos. Vrouwen passen zich daarom ook vaak aan, hun antenne is vaak afgesteld op de ander. 

Grenzen stellen voor jezelf

Voor een deel is dat natuurlijk ook nodig. Het is niet voor niets dat vrouwen degenen zijn die kinderen baren. Maar je hoeft je echt niet altijd aan te passen. En ondertussen boos zijn op iemand die wel voor zichzelf kiest. Zoals als de vader die op papa-dag toch eerst de krant gaat lezen, terwijl jij als vrouw zegt dat jij daar nooit de kans toe krijgt. En dan word je boos. Maar zou die boosheid een uiting kunnen zijn van jouw verlangen? Zou jij dit ook wel willen? Maar gun je het jezelf niet?

Aan jezelf denken en grenzen stellen voor jezelf is hierin niet egoïstisch. Zie het liever als egocentrisch. Dat zie ik als jezelf als uitgangspunt nemen van je wereld. Jij bent het startpunt en jij bepaalt wat je wel of niet wilt. Mijn oproep is dat je egocentrisch mag zijn en eerst kijkt naar wat jij belangrijk vindt, waar heb jij behoefte aan? Daarna maak je pas de beweging naar buiten. Daarmee ben je een voorbeeld voor je kinderen en laat je zien hoe je gezond in het leven kunt staan. Daar word je zelf gelukkiger van, maar je kinderen ook. Want goed voorbeeld doet goed volgen.

Grenzen stellen met compassie

En nee, daar hoef je niet dominant voor te worden. Ik heb daar een mooie term voor: vriendelijk grenzen geven of grenzen stellen met compassie. Zeggen ‘tot hier en niet verder, het is genoeg voor mij’ of ‘dit is niet goed genoeg voor mij’. Dat mag je zeggen. Om dat goed te kunnen voelen, moet je weten wat je behoeftes en verlangens zijn. Dat is je uitgangspunt. Daarbij is een groot misverstand dat mannen ons daarin niet tegemoet willen komen. Nee, we zijn gewoon vaak niet duidelijk en daarom weten mannen niet wat we van ze willen. Een ander kan het niet zien aan je neus.

Grensoverschrijdend gedrag kind

Daar zijn soms moeilijke gesprekken voor nodig. En is het nodig om oude patronen los te laten en te kijken wat jij nodig hebt om het leven te leven wat jij wilt. Kom uit de slachtofferrol en in actie. Bijvoorbeeld: je puberzoon heeft 3 goede vrienden en ze zitten samen iedere avond bij jou op de bank ‘te chillen’. Als jij dat niet wilt dan zeg je tegen je zoon dat hij een bank op zijn kamer kan zetten en dat ze daar kunnen chillen. Omdat jij wilt relaxen en een serie wilt kijken in je eigen woonkamer. 

Grenzen stellen en consequent zijn

Claim je ruimte. Je doet ertoe in je eigen huis. Houdt je kind zich niet aan de afspraak dan volgt er een goed gesprek en een sanctie. En die goede gesprekken hoeven niet oeverloos door te gaan. Nee gewoon zeggen ‘dit wil ik met je afspreken, gaat dat lukken?’ Vergeet ook niet dat de sanctie wel uitgevoerd moet worden als dat nodig is. Kies zorgvuldig en als het nodig is dan volgt ook de consequentie. 

En ja hoor je kind zal misschien boos worden of het er niet mee eens zijn en dat is juist positief. Dat betekent dat er een grens ervaren wordt en dat dwingt respect af weet ik uit ervaring. Want als je niet uitvoert wat je afspreekt, bevestig je weer dat er met jou en wat je zegt geen rekening gehouden hoeft te worden. 

Bespreek van te voren wat de consequentie of sanctie is als je grens niet gerespecteerd wordt. Het overkomt ze niet, er is een keuze moment om iets wel of niet te doen. Bij alle leeftijden is dit namelijk zo.

Zo kun je met je kinderen, je familie en je vrienden oefenen met grenzen geven en dat is een mooie les als je start met daten. Daaraan werken, komt niet op een presenteerblaadje. Maar het is nodig. Ik noem dat ‘je stoepje schoonvegen’. Wat ik zie op datingsites is dat het bulkt van mensen die willen dat anderen dingen voor hen oplossen, maar zo werkt het niet. Zorg dat je zelf een eindman of eindvrouw bent en ga dan daten. Zo hoef je jouw gedoetjes niet op de stoep van de ander te leggen en vooral ook hoef je niet de stoep van een ander schoon te vegen. Dit is wat we een volwassen, gezonde relatie noemen. Beiden verantwoordelijk voor eigen gevoel en welbevinden. 

Want een goede relatie begint bij eigen volwassenheid. Zelf grenzen geven. Als we dat allemaal gaan doen dan krijgen we een betere wereld. En wat zou het geweldig zijn als we hiermee grensoverschrijdend gedrag en de excessen hiervan zouden kunnen voorkomen of in ieder geval minderen. Zowel voor de daders die hun eigen grenzen niet kennen maar ook bij de slachtoffers die geen grenzen konden/durfden te geven. Grenzen geven is heel erg nodig in deze wereld en bevrijdend voor jezelf en het draagt bij aan geluk, tevredenheid en mooie liefdesrelaties. 

Grensoverschrijdend gedrag werkvloer

Je hebt niet alleen grensoverschrijdend gedrag binnen je relatie, binnen je familie of in je gezin. Kijk ook eens naar de werkvloer. Heb jij toevallig naar de aflevering van Boos gekeken over grensoverschrijdend gedrag bij The Voice of Holland? De beschuldigingen waren niet mals.

Verkrachting, aanranding en gewoon een hoop dingen die niet horen te gebeuren. Wat mij heel erg raakte was dat er een jonge vrouw was die (vermeend) verkracht was en die er zoveel moeite mee had om het ook echt verkrachting te noemen. Waarom? Omdat ze zelf mee was gegaan met haar coach die ze vertrouwde. Ik wilde haar wel door mijn beeldscherm heen trekken en zeggen ‘lieverd, hij heeft je onder valse voorwendselen meegelokt en hij heeft je gewoon verkracht. Punt!’

Grenzen stellen voorbeelden

Maar er was nog meer wat schuurde en waar ik niet van wist wat ik ermee moest:

• Zoals ik al eerder schreef waren de verhalen die gedeeld werden niet mals. En dan komt er een coach en daar werd ‘alleen maar’ van verteld dat hij aan de billen en heupen van vrouwen en zelfs kinderen had gezeten. Dat voelde ineens als ‘het valt wel mee’. Daar schrok ik van bij mezelf, want waar komt die verschuiving ineens vandaan? Wat hij gedaan heeft is gewoon niet oké.
• Waar ik verder moeite mee had is dat de vrouw die (vermeend) verkracht was door haar coach het wel snapte. Want je ziet toch heel vaak dat dingen die gebeuren onduidelijk zijn. We weten ook dat er vrouwen zijn die mannen te grazen willen nemen door te zeggen dat er iets onbetamelijks is gebeurd, terwijl dat niet zo is. Of dat de seks eerst wel door beiden gewild was en achteraf toch niet. Dat is ook wat de verdachte bandleider schreef. Hij zei ‘ik dacht dat het wederzijds was, maar achteraf was dat blijkbaar niet zo’. En dan ga je toch dingen schrijven als ‘vermeend’ verkracht. 
• En dan de directeur zelf. Wat heeft hij een bak met ellende over zich heen gekregen. Terwijl ik hem moet nageven dat hij verscheen en er was. Hij heeft op alle vragen antwoord gegeven en ik geloof dat hij oprecht geschokt was door wat hij heeft gezien. Alleen geloof ik persoonlijk niet dat je niet op de hoogte bent als directeur van de machtscultuur in je eigen bedrijf, hoe geef je zelf leiding? En waar een machtscultuur is, vindt intimidatie en manipulatie plaats met dit soort vreselijke gebeurtenissen als uitwas. 

En toen kwam die laatste vraag (terwijl het interview feitelijk al voorbij was). Waarop hij mocht vertellen wat hij tegen de slachtoffers wilde zeggen. Hij begon een hartstochtelijke oproep om te vertellen dat wij vrouwen eerder aan de bel moeten trekken. Dat we onze mond open moeten doen, want ‘dan kunnen we er wat aan doen’. Ja, en daar wringt nu juist de schoen. Hij begrijpt het echt niet dat als je als vrouw vertelt wat er gebeurd is, dat je dan in een zeer pijnlijk proces komt. Zoals er al tegen slachtoffers gezegd werd door een coach ‘het is jouw woord tegen het mijne en ‘ze’ geloven jou toch niet.’

De oplossing voor grensoverschrijdend gedrag?

Hier gaat het om, dat de vrouwen geen bewijs hebben en dat ze dan ook meteen snappen dat de kans groot is dat ze niet geloofd worden. Als ik al met vraagtekens naar de aflevering van Boos zit te kijken, wat gaan de beslissers dan wel niet doen. Dát is het grote probleem.

De oplossing? Ik weet het echt niet. Het is natuurlijk een diepgeworteld wereldprobleem, sekse ongelijkheid. 

Maar laten we niet vergeten dat het grootste deel van de mannen dit net zo afschuwelijk vindt als wij vrouwen dit vinden. Er zijn gelukkig meer mensen die respectvol met elkaar omgaan dan niet. En hier zit de kern, hoe selecteer je de mannen die normale grenzen niet respecteren? Wanneer gaat er een alarmbel rinkelen bij je en wanneer niet?

Als ik zeg ‘zorg dat je zelf je grenzen duidelijk hebt en laat ze niet vervagen’ is dat leuk bedacht maar HOE DAN? 

Wat als het me tijdens het daten gebeurt?

Seksueel grensoverschrijdend gedrag komt altijd voort uit ongelijkheid, een niet gelijkwaardig contact, leeftijdsverschil, positieverschil.

Binnen het daten is dit dus niet zo. Je bent daar gelijkwaardig als volwassenen onder elkaar.

Maar dan gaat het erom hoe herken je in de ander zijn bedoelingen? 

Er is veel te voorkomen als het over seksueel grensoverschrijdend gedrag gaat tussen volwassenen met het daten. 

En dat begint meestal al voor de daadwerkelijke 1ste live afspraak.

Hoe is het contact al voor die tijd? Welke berichtjes ontvang je, wat is de toon, zijn daar seksuele toespelingen? Zogenaamde grapjes die niet leuk zijn?

Wat is grenzen stellen?

Om een voorbeeld te geven. Ik sprak vorige week een vrouw die een week met een man aan het appen was (om een afspraak in te plannen) prima, niets aan de hand. Waar het niet meer prima was toen hij begon over haar borsten. Dit is ongepast als je iemand nog niet kent.  

RODE VLAGGEN zijn dit. NIET OKÉ. Direct afkappen.

Haar antenne met grenzen geven was anders afgesteld en ze vond dit niet zo’n probleem.

Ze sprak met hem af en op de eerste date begon hij al uit het niets met haar te tongzoenen. RODE VLAG. Afkappen en wegwezen is dan mijn advies. 

Dit zijn grensoverschrijdingen. Ondanks haar onaangename gevoel ging de afspraak nog verder en wederom zocht hij seksuele toenadering. Toen ze op dat moment gelukkig ferm op de rem trapte ging hij ervandoor. 

Ja en natuurlijk is dit een hele nare ervaring. Dit wens je niemand. 

En hoe kan dit dan toch gebeuren?

Hoe kan dit dan toch gebeuren? Omdat we vaak vanuit iets ouds reageren, een kindstuk. Nee zeggen is niet gewenst, wat ik wil doet er niet toe, een beetje aandacht is toch ook fijn, wat als ik niet mijn best doe, hij ziet of hoort me echt en zo zijn er nog meer gevoelens van ons innerlijk kind. Gevoelens die ontstaan zijn in onze jeugd en zeker nog meespelen in ons volwassen leven. En een kind kan vaak geen grenzen geven daar hebben we onze ouders, volwassenen voor nodig om ons dat aan te leren. Nu zijn we zelf volwassen en gaat het erom dat we als volwassene de grens geven zodat het innerlijk kind met haar kwetsbare gevoelens beschermd wordt. 

En als je nog niet weet hoe dat precies moet, stel je open voor waar je dit kunt leren. Van andere volwassenen die wel de grenzen antenne goed hebben afgesteld. 

Grenzen aangeven kun je leren

Zelf heb ik het pas als volwassen vrouw geleerd om grenzen te geven. In de tijd dat ik in therapie was na mijn scheiding, ergens begin 30 was ik. De therapeut was een tijdje mijn uiterlijke volwassene waaraan ik de grens kon afmeten. En steeds minder had ik hem nodig en steeds meer voelde ik mijn eigen grenzen. Toen had ik mijn innerlijke volwassene wakker en actief. Ik ben daarna niet meer in situaties beland waar de grens werd overschreden op welke manier dan ook. 

Dus als je vaak in grensoverschrijdende situaties belandt onderzoek je grenzen geven, je gevoelens die eronder liggen als je dit heel moeilijk vindt. Leer de friemeltjes herkennen of de irritaties als je de friemeltjes niet voelde of de boosheid als je de irritaties negeerde of weg praatte. Er zijn meerdere momenten om contact te maken met jezelf en waar je leert ingrijpen en dat steeds meer op tijd kunt gaan doen.

En nee ik zeg niet dat het je eigen schuld is. Zeker niet maar waar kun je voor jezelf hier verandering in brengen, dit voorkomen, dit op tijd zien?

En nee ik zeg ook niet dat het niet aan het grensoverschrijdende gedrag van deze mannen ligt en daar moeten zeker aandacht en sancties voor komen. Net zoals aan machoculturen in bedrijven iets gedaan moet worden. Maar ik wil het voor het daten iets dichter bij onszelf en het daten houden. Zodat we veilig kiezen met wie we ons inlaten, met wie we daten. 

Dus vergeet niet: iedere, maar dan ook iedere seksueel getinte opmerking of gedraging die tijdens eerste contacten gedaan wordt is NIET OKÉ. Stoppen en contact afronden/blokkeren.

En daar bedoel ik niet een normale volwassen vraag over intimiteit mee. Bijvoorbeeld: als een man tijdens een van de eerste dates aan je vraagt hoe jij intimiteit binnen een relatie ziet, dan is dat een volwassen vraag.

Je ziet, ook hier is de grens is vaag en eerlijk is eerlijk ook als liefdesexpert vind ik dit lastig. 

Zoals ik al zei, ik heb niet dé oplossing maar wil er zijn voor iedereen die dit herkent en met grenzen worstelt. Wil je er iets over kwijt of er meer over weten? Mail me naar support@laatsteliefde.nl.

Wil je meer weten over hoe ik je kan helpen om de liefde van je leven te vinden? Doe dan mee met mijn gratis, online webinar ‘Hoe je in 5 stappen jouw eindman vindt‘.

Want echte, eerlijke en volwassen liefde bestaat wel.

Blijf erin geloven. 

Hartelijke groet,
Carla